Slownik Cyberpunka

Do góry Czym jest? Historia Kultura Zrodla Artykuly

 

CYBERPUNK - W 1980 Bruce Bethke wydał opowiadanie CyberPunk. Epoka punk była w zenicie. Epoka cybernetyczna dopiero się zaczynała: pojawiały się pierwsze komputery osobiste i sieci informatyczne. Słowo "cyberpunk" powstało ze złożenia dwóch terminów: cybernetyka (nauka o sterowaniu skomplikowanymi systemami i o podobieństwach między działaniem maszyn i organizmów żywych) oraz punk (anarchistyczny, kontestacyjny ruch z końca lat 70.). Cyberpunk przyjął się błyskawicznie jako nazwa nowego gatunku science-fiction. 

CYBERPRZESTRZEŃ (CYBERSPACE) - wirtualna przestrzeń sieci komputerowych, zbiorów danych, systemów i infostrad. Termin wymyślił pisarz William Gibson w powieści Neuromancer (1984) - prawdziwej biblii cyberpunka. Gibson opisał w niej klasyczny cyberpunkowy świat: rzeczywistość realna przenika się z wirtualną, życie podporządkowane jest technologii, wszystko kontrolują wielkie korporacje. Stworzył też modelowego cyberpunkowego bohatera: Case'a, człowieka o sztucznie zmodyfikowanym systemie nerwowym, hackera i złodzieja danych, surfującego po infostardach i dokonującego zuchwałych przestępstw. Akcja większości produkcji cyberpunkowych takich jak Matrix, Total Recall czy Tron toczy się prawie wyłącznie w cyberprzestrzeni. 

CYBORG - CYBernethic ORGanism, czyli "organizm cybernetyczny". Cyborg różni się zasadniczo od robota. Robot jest maszyną. Cyborg to sztuczny lub częściowo sztuczny człowiek, którego ciało zostało zmodyfikowane przez implanty, przeszczepy, mikroprocesory itd. Cyborgi mają na ogół większe od zwykłych ludzi możliwości, ale brakuje im pełnego człowieczeństwa. W książkach i filmach cyberpunkowych występują zwykle w roli czarnych charakterów lub maszyn do zabijania. Czasem jednak, jak w Łowcy androidów czy Robocopie, przedstawione są jako postaci dwuznaczne, a nawet tragiczne. 

KATASTROFY - futurystyczna cyberpunkowa rzeczywistość to zazwyczaj świat po katastrofie: wojnie nuklearnej, biologicznej lub chemicznej (Hardware, Johnny Mnemonic) przejęciu władzy przez sztuczną inteligencję (Matrix, Terminator) lub, w najlepszym wypadku, świat przeludniony i zanieczyszczony (Łowca androidów, Ghost in the Shell). Ulubionymi pejzażami cyberpunkowców są zatłoczone, dzikie i niebezpieczne miasta-molochy przyszłości. 

KORPORACJE - w świecie cyberpunkowym nie ma granic ani państw. Istnieje za to globalna elektroniczna wioska. Niestety wioską tą rządzą zwykle totalitarni tyrani: chciwe, międzynarodowe korporacje kontrolujące nowoczesne technologie (Johnny Mnemonic, Tank Girl, Łowca androidów, Neuromancer) lub sztuczna inteligencja, która wymknęła się spod kontroli ludzkości (Terminator, Matrix).

POSTHUMANIZM - cyberpunk opowiada o epoce poludzkiej czyli posthumanistycznej. Ludzie nie mogą obyć się bez maszyn i komputerów, a często sami są półmaszynami - elektroniczno-biologicznymi hybrydami. 

SZTUCZNA INTELIGENCJA - maszyna obdarzona zdolnością samodzielnego myślenia i samoreprodukcji. Prace nad sztuczną inteligencją, komputerem, który potrafi kombinować bez pomocy człowieka, toczą się na świecie pełną parą. Cyberpunkowcy spodziewają się po Sztucznej Inteligencji wszystkiego najgorszego. Elektronowa świadomość będzie według nich doskonalsza do ludzkiej, więc na pewno spróbuje zepchnąć nasz gatunek na margines, albo nawet go zniszczyć (Matrix, Terminator, Ghost in the Shell).


Słowniczek Cyberpunka
Stach Szabłowski